Pompa insulinowa to niewielkie urządzenie, które przez całą dobę dostarcza insulinę do organizmu w sposób ciągły, przez cienką kaniulę umieszczoną pod skórą. W porównaniu do klasycznych wstrzykiwaczy (tzw. penów), pompy pozwalają na dużo bardziej precyzyjne dawkowanie insuliny, lepsze dopasowanie terapii do rytmu dnia, posiłków i aktywności fizycznej, a także większy komfort życia – zwłaszcza dla osób z cukrzycą typu 1.

      Rodzaje i modele pomp insulinowych.
      Na polskim rynku dostępnych jest kilka nowoczesnych modeli pomp insulinowych – zarówno klasycznych (z przewodem), jak i bezprzewodowych (patch pump). Wybór odpowiedniego modelu zależy od stylu życia pacjenta, jego wieku, preferencji technologicznych oraz zaleceń lekarskich.
‍
     1. Pompy klasyczne (kablowe) – urządzenia połączone z ciałem za pomocą cienkiego przewodu:
      Mylife YpsoPump (firmy Ypsomed) – nowoczesna, kompaktowa pompa niewielkich rozmiarów, bardzo lekka i intuicyjna w obsłudze. Pozwala na zdalne sterowanie z poziomu aplikacji na smartfonie (Mylife App), co zwiększa wygodę codziennego użytkowania. Dzięki przezroczystym ampułkom możliwa jest kontrola ilości insuliny „na oko”. Mylife YpsoPump jest coraz częściej wybierana zarówno przez dorosłych, jak i młodszych pacjentów. Zarejestrowana jest do stosowania u najmłodszych dzieci. Ma ona możliwość połączenia z CGM  w pętlę zamkniętą, samoistnie regulującą glikemie. Pompa i osprzęt są refundowane przez NFZ.
      Medtronic MiniMed 640G / 780G – popularne pompy firmy Medtronic. Model 780G współpracuje z systemem CGM i oferuje automatyczną korektę glikemii, co czyni ją rozwiązaniem bliskim automatyzacji leczenia.

      2. Pompy bezprzewodowe (patch pump):
      EQUIL- pompa bezdrenowa, składająca się z dwóch elementów, refundowana przez NFZ .
      Omnipod DASH – lekka, wodoodporna pompa przyklejana bezpośrednio do ciała, bez żadnych przewodów. Działa do 3 dni, sterowana jest za pomocą osobnego pilota. Cenią ją szczególnie osoby aktywne oraz dzieci. Nie jest refundowana przez NFZ.
      Medtrum (TouchCare) nano pompa  oferuje dwa rozmiary w zależności od dobowego zapotrzebowania na insulinę i możliwość połączenia z CGM  w pętlę zamknietą samoistnie regulującą glikemie.

      Dlaczego warto rozważyć leczenie pompą? Pompy insulinowe pozwalają nie tylko na większą swobodę w codziennym życiu, ale przede wszystkim ułatwiają osiągnięcie lepszej kontroli glikemii – co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i zapobiegania powikłaniom cukrzycy.
      
     W Instytucie Diabetologii pomagamy pacjentom dobrać odpowiednią technologię i przeprowadzamy pełne wdrożenie – od pierwszego wkłucia po naukę zaawansowanych funkcji urządzenia. Pracujemy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi.

     Systemy ciągłego monitorowania glikemii (CGM – Continuous Glucose Monitoring) to zaawansowane technologie, które umożliwiają bieżący pomiar poziomu glukozy w płynie śródtkankowym, czyli tuż pod skórą. Czujnik (sensor) umieszczony jest zazwyczaj na ramieniu, brzuchu lub udzie, a dane przesyłane są co kilka minut do smartfona, odbiornika lub pompy insulinowej. Dzięki temu pacjent może na bieżąco obserwować, jak zmienia się jego poziom cukru, nie tylko w danym momencie, ale również w formie wykresów i trendów.
       
     Dlaczego CGM zmienia codzienne życie z cukrzycą? W przeciwieństwie do tradycyjnych glukometrów, które pokazują wynik w konkretnym punkcie czasu, systemy CGM oferują pełny obraz glikemii – 24 godziny na dobę. Oznacza to:
    możliwość szybszego reagowania na spadki i wzrosty glukozy
    ostrzeżenia o zbliżającej się hipoglikemii lub hiperglikemii, nawet w nocy
    zmniejszenie liczby nakłuć palca do minimum (lub ich całkowita eliminacja)
    możliwość analizy trendów i podejmowania lepszych decyzji terapeutycznych
    większe poczucie bezpieczeństwa – zwłaszcza dla rodziców dzieci z cukrzycą

    Najpopularniejsze systemy CGM dostępne w Polsce to: Freestyle Libre 2 i Libre 3, firmy Abbott. Libre to najczęściej wybierany system CGM w Polsce. Libre 2 przesyła dane po zeskanowaniu sensora (tzw. flash CGM), natomiast Libre 3 oferuje już pełne monitorowanie w czasie rzeczywistym (RT-CGM) i jest jednym z najmniejszych dostępnych sensorów. System współpracuje z wieloma aplikacjami i może być zintegrowany z niektórymi pompami insulinowymi.
     Dexcom G6 i G7 to system klasy RT-CGM – dane są przesyłane co 5 minut bez potrzeby skanowania. Dexcom G6 jest często wybierany przez pacjentów korzystających z pomp w systemie zamkniętej pętli (np. Tandem t:slim X2). Nowszy Dexcom G7 to mniejszy, bardziej zintegrowany model, który skraca czas nagrzewania sensora i oferuje większy komfort użytkowania.
     Medtronic Guardian Sensor 4System CGM firmy Medtronic, zintegrowany z pompą 780G. Współpracuje z algorytmem automatycznego podawania insuliny, co stanowi element nowoczesnej hybrydowej pętli zamkniętej. Czujnik przesyła dane bezpośrednio do pompy i umożliwia automatyczne korekty glikemii.
      
     Dla kogo jest CGM? Systemy CGM są rekomendowane zarówno dla dzieci, jak i dorosłych z cukrzycą typu 1 oraz dla wybranych pacjentów z cukrzycą typu 2 – zwłaszcza tych, którzy stosują insulinoterapię. W przypadku dzieci, systemy CGM znacznie ułatwiają opiekę, rodzice mogą zdalnie monitorować glikemię swojego dziecka np. przez aplikację w telefonie.

    Automatyczne pętle zamknięte (AID)
    Automatyczne pętle zamknięte to systemy leczenia cukrzycy, które łączą pompę insulinową, system ciągłego monitorowania glikemii (CGM) oraz zaawansowany algorytm odpowiadający za automatyczne dostosowywanie dawek insuliny w zależności od poziomu cukru we krwi. Ich głównym celem jest jak najbardziej fizjologiczne wyrównanie glikemii, minimalizowanie ryzyka niedocukrzeń i hiperglikemii, a tym samym poprawa jakości życia pacjentów z cukrzycą typu 1.
     Jak działa system AID? Sensor CGM co kilka minut mierzy poziom glukozy w płynie śródtkankowym. Odczyty trafiają do pompy insulinowej, która dzięki wbudowanemu algorytmowi analizuje dane i przewiduje trendy. Na tej podstawie system automatycznie zwiększa, zmniejsza lub całkowicie wstrzymuje podawanie insuliny bazalnej, a w niektórych modelach również samodzielnie podaje dawki korekcyjne. Pacjent nadal samodzielnie podaje bolusy do posiłków (tzw. systemy hybrydowe), ale codzienna kontrola staje się znacznie prostsza, a glikemia bardziej stabilna.

     Dostępne systemy pętli zamkniętej w Polsce:
     CamAPS FX + YpsoPump + Dexcom G6 / Libre 3. Jest to najbardziej zaawansowany system AID oparty na aplikacji CamAPS FX działającej na smartfonie z Androidem i IOS . W połączeniu z bardzo małą pompą mylife YpsoPump i nowoczesnymi sensorami (Dexcom G6  i G7 lub Libre 3), tworzy w pełni mobilne i elastyczne rozwiązanie. To świetna opcja dla dzieci, nastolatków i dorosłych ceniących dyskrecję i nowoczesność. Jest to jedyny algorytm pętli zamkniętej zarejestrowany dla dzieci od 2 roku życia i dla kobiet w ciąży.
     Medtronic MiniMed 780G + Guardian Sensor 4. To jeden z najpopularniejszych zaawansowanych systemów AID dostępnych na rynku. Umożliwia automatyczne podawanie korekt insuliny co 5 minut, a także całkowitą automatyzację insuliny bazalnej. Algorytm sam dostosowuje dawki, a użytkownik może wybrać docelowy poziom glukozy (nawet 100 mg/dl). Cały system działa w pełni automatycznie, jeśli użytkownik podaje bolusy do posiłków.
     Tandem t:slim X2 z Control-IQ + Dexcom G6 to innowacyjna amerykańska pompa z płaskim, dotykowym ekranem i zaawansowanym algorytmem Control-IQ. System przewiduje poziom glukozy i dostosowuje zarówno dawki bazalne, jak i korekcyjne. Dużą zaletą jest możliwość zdalnej aktualizacji oprogramowania pompy. Pompa współpracuje z sensorem Dexcom G6.
      xDrip+ To 0twarta aplikacja, która może być używana w połączeniu z niektórymi pompami insulinowymi oraz systemami monitorowania glukozy. Umożliwia odczyt danych w czasie rzeczywistym. Jest to narzędzie do łączenia danych , ale sama w sobie nie jest algorytmem wyrównującym glikemie. Każdy z algorytmów stosowany w pętlach zamkniętych opiera się na różnych założeniach, które maja wpływ na dobowe profile glikemii,  dlatego ważne jest, aby przed podjęciem decyzji co do stosowania AID, skonsultować się z diabetologiem w celu wyjaśnienia istotnych dla procesu leczenia różnic.

     Korzyści z używania systemów AID:
     lepsze wyrównanie glikemii i wyższy czas w zakresie docelowym (TIR - Time In Range- czas w zakresie normy),
      znaczne zmniejszenie liczby epizodów hipoglikemii, stabilne i wyrównane glikemie w nocy i nad ranem, mniejsza ilość alarmów  szczególnie w nocy związanych ze zbyt wysoka albo niską glikemią,
      poprawa jakości snu, szczególnie dla rodziców dzieci z cukrzycą,
      redukcja zmienności glikemii,
      większa wygoda i mniejszy stres związany z codzienną kontrolą cukru,
      mniejsze ryzyko powikłań w dłuższej perspektywie.

      Nowoczesne leczenie cukrzycy to nie tylko pompy insulinowe czy sensory CGM, ale również inteligentne narzędzia cyfrowe, które wspierają pacjenta w codziennej kontroli choroby. Aplikacje mobilne i zintegrowane platformy, takie jak LibreView, Dexcom Clarity, CareLink, Diasend czy ixDrip umożliwiają bieżący podgląd danych z urządzeń, analizę trendów glikemii oraz ocenę skuteczności leczenia. Dzięki nim możliwe jest lepsze dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta, identyfikowanie niepokojących wzorców oraz udostępnianie wyników lekarzowi w czasie rzeczywistym. Wiele z tych narzędzi oferuje również funkcje przypomnień, planowania posiłków czy zapisywania dawek insuliny, co znacznie ułatwia codzienne życie z cukrzycą i zwiększa bezpieczeństwo terapii.

      Choć dziś leczenie cukrzycy typu 1 opiera się na dożywotniej insulinoterapii, postęp medycyny daje nadzieję na przełomowe terapie, które w przyszłości mogą spowolnić, a nawet zatrzymać rozwój choroby. Szczególnie obiecujące są badania nad lekami immunomodulującymi, które mają na celu zahamowanie ataku układu odpornościowego na komórki beta trzustki produkujące insulinę.

      Przykładem może być teplizumab, przeciwciało monoklonalne, które w niektórych przypadkach pozwala opóźnić rozwój cukrzycy typu 1 u osób znajdujących się w  we wczesnej fazie choroby, a po rozpoznaniu cukrzycy wydłuża okres  niskiego zapotrzebowania na insuline.

       Instytut Diabetologii od wielu lat bierze udział w badaniach nad leki mającymi „zatrzymać cukrzycę typu 1” Równolegle rozwijane są technologie, które mają na celu automatyzację leczenia – takie jak systemy zamkniętej pętli (tzw. „sztuczna trzustka”), które samodzielnie regulują poziom insuliny w organizmie na podstawie danych z czujników glikemii. Trwają także prace nad przeszczepami komórek wysp trzustkowych oraz terapiami genowymi, obecnie nie stosowane w praktyce, ale w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do częściowego przywrócenia naturalnej produkcji insuliny.